جایگاه نماز در آیین زرتشت

زرتشتیان نماز شان بسیار شبیه نماز مسلمانان بوده و همان طور در پنج وقت باید نماز و دعاهای مخصوص را بخوانند و نیز مقدّماتی برای انجام مراسم عبادی دارند كه بی شباهت به مقدّمات نماز در اسلام نمی باشد. در كتاب «دیانت زرتشتی» آمده است، زرتشتی ها هر 24 ساعت را به 5 دوره یا گاه تقسیم می نمایند و آداب مذهبی تابع این پنجگانه است. بر هر زرتشتی مؤمن فرض است كه در هر یك از پنج دوره، ادعیه و مناجات های خاصّ بخواند. این ادعیه و نیایش ها با ستایش و تمجید اورمزد همراه است و از اصول و واجبات ضروری زندگانی روزانه زرتشتیان محسوب می گردد. امّا این روزه فرضیات پنجگانه را معمولاً موبدان به جا می آورند و اكثر زرتشتیان به خواندن ادعیه در صبحگاه و شامگاه اكتفا می كنند. جهت نیایش زرتشتیان، به سوی منبع نور (آفتاب، ماه و چراغ) می باشد و اكثر با خم شدن و سجده بر روی زمین و نشان دادن عبودیّت و بندگی خود به اورمزد، دعای خود را پایان می دهند. فرضیات به زبان اوستایی تلاوت می شود. مؤمنین زرتشتی اغلب همراه آن، ادعیه ای نیز به فارسی یا گجراتی می خوانند. برخی از بهدینان نه تنها فرضیات را حفظ هستند بلكه بعضی از یشت ها و یا قسمتی از آنهاـ از جمله بهرام یشت ـ را حفظ می نمایند  [۱].

جان ناس در تاریخ جامع ادیان خود می گوید: افراد زرتشتی در هر وقت روز بخواهند می توانند منفرداً به درون آتشكده بروند قبل از ورود به معبد دست و روی خود را آب شسته، قسمتی از اوستا را تلاوت كرده دعا و مناجات بخوانند. سپس كفش ها را از پا در آورده به اطاِ معبد داخل می شوند و در برابر آتشدان مقدّس نماز برده، هدیه و نیازی با مقداری چوب صندل به موبد تقدیم می دارند و برابر، یك چمچمه از خاكستر مقدّس از او می ستانند. و آن خاكستر قدوّسی را به نیّت كسب فیض و بركت به صورت و چشم خود می مالند. پس به سوی آتش، به تعظیم خم شده و آهسته رو به قهقراء رفته، با كفش كن می رسند و سپس به خانه خود باز می گردند  [۲].

او در جایی دیگر خاطر نشان می سازد زرتشتیان شبانه روزی پنج بار نماز و پرستش خدای یگانه به جای آورند. نخست از سپیدی بامداد تا نیمروز (گاه هاون) دوم از نیمروز تا سه ساعت از نیمروز گذشته (گاه رپتون). سوم از سه ساعت از نیمروز گذشته تا پیش از تیرگی شام (گاه ازیرن). چهارم از تیرگی شام تا نیمه شب (گاه ایوه سزیترم). پنجم از نیمه شب تا سپیدی بامداد (گاه اشهن) و اشهن آغاز گاهان است.  [۳]

در آئین مزدیسنی از این نمازها سه نماز از همه مهم تر و معروف تر است. زرتشتیان قبل از هر چیز آن را به اطفال خود یاد می دهند. و در تمام قسمت های اوستا از این سه نماز، مكرر نام برده كه عبارتند از:

1ـ یتا اهوو ئیریو: یعنی به همان اندازه كه سرور جسمانی (پادشاه) نیرومند است; سرور روحانی به واسطه داشتن صفات راستی و پارسایی خود، همچنان تواناست. بخشش فرشته بهمن از آن كسی است كه فقط برای خدا كار كند و فیض قدرت الهی شامل كسی است كه پاسبان بینوایان و حامی درویشان باشد.

2ـ اشم و هو: یعنی راستی بهترین نیكی و سعادت است. سعادت از آن كسی است كه راست و خواستار بهترین راستی باشد.

3ـ نیگهه ها تام: یعنی فردا اهورا آگاه است از زنان و مردانی كه در ستایش او هستند، به این گونه مردان و زنان به سبب پارسایی و پرهیزكاریشان درود می فرستیم.  [۴]

اكنون بحث در این باب را با سخن یكی از همین نویسندگان زرتشتی به پایان می بریم، او در پاسخ به این سؤال اینكه چرا باید نماز بخوانیم؟ می گوید: «شبانه روزی چند بار باید نماز كرد و نامه خدا را خواند تا آنچه اهورا مزدا فرموده به یاد و به جای آوریم و منش (اندیشه) و گوشن (گفتار) و كنش (كردار) خویش را برابر فرموده اهورا مزدا پاك و راست داشته گمراه نگردیم.» [۵] این سخن مشابه آنچه در قرآن در مورد نماز گفته شده، می باشد. یعنی آیه «اقم الصّلوه لذكری» [۶] نماز را به خاطر یاد من بپادار «انّ تنهی عن الفحشاء و المنكر» [۷] «بدرستی كه نماز انسان را از كارهای زشت و ناروا باز می دارد.»

 --------------------------------------

منابع :

[۱]. دیانت زرتشتى مقاله از دكتر مرى بویس / 155

[۲]. تاریخ جامع ادیان جان ناس / 481

[۳]. آئینه آئین مزدیسنى / 41

[۴]. یكتا پرستى در ایران باستان / 353 به همین مطلب هاشم رضى در كتاب زرتشت و تعالیم او / 132 اشاره كرده است.

[۵]. آئینه آئین مزدیسنى / 45

[۶]. سوره طه / 14

[۷]. سوره عنكبوت / 45

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
لایَزالُ الشَّیطان یَرعَبُ مِن بَنِی آدَمَ حَافَظ عَلَی الصَّلَواتِ الخَمسِ فَإذا ضَیَّعَهُنَّ تَجرَءُ عَلَیه و أوقَعَهُ فِی العَظائِم 
تا وقتی که فرزندان آدم، نمازش را به دقت و با شرایط و آداب می خواند، شیطان پیوسته از او در وحشت و هراس است؛ پس اگر نماز را ضایع نموده (و در وقت مقرر آن به جا نیاورد)، شیطان بر او چیره می شود و او را در گناهان کبیره انداخته و وی را گرفتار می کند.

---------------------

منبع :  بحار الانوار، ج۸۲ ص ۲۰۲

دربخشي ازآيات قرآن، فلسفه نماز يادكردن خداوند متعال ذكرشده است.’’اقم الصلوه لذكري’’(سوره طه،آيه14).

درحقيقت ياد خدابودن مساوي فراموشي غير خدا ميباشد.يا دربخش ديگري ازآيات قرآن ،خداوند متعال اثرات نماز را ذكرفرموده كه نشان ازجايگاه بلند نماز دركليه شئونات زندگي بشري ميباشد.

’’ان الصلاه تنهي عن الفحشاء والمنكر’’(سوره عنكبوت آيه 45 )محققا نماز انسان را ازكارهاي زشت وناپسند باز ميدارد.

يا درسوره اي ديگر خداوند متعال مي فرمايد:’’اي اهل ايمان ازنماز واز صبركمك بخواهيد وازاين دومنبع نيرو استمداد كنيد.’’(سوره بقره،آيه153).

درهرحال نمازازچنان جايگاهي درقرآن كريم برخوردار است كه هم دركوچك ترين سوره (كوثر)وهم دربزرگترين سوره(بقره) ازنمازذكر شده است.

 حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
لَوکَانَ عَلی بَابِ دارِ أحَدُکُم نَهرُ و اغتَسَلَ فِی کُلِّ یَومٍ مِنهُ خَمسَ مَرّات أکَانَ یَبقی فِی جَسَدهِ مِن الدّرنِ شَیءٌ؟ قُلتُ: لا. قَالَ: فَإنَّ مِثلَ الصَّلاةِ کَمِثلِ النَّهر الجَارِی کُلَّما صَلّی صَلاة کَفَرَت مَا بَینَهُما مِنَ الذُّنُوبِ 
اگر در کنار خانه شما نهری باشد و در روز پنج نوبت خود را در آن شست و شو دهید، آیا در بدن شما چیزی از آلودگی ها می ماند؟ هرگز! (انسان از آلودگی پاک می شود) نماز نیز مثل نهر جاری و روانی است که هرگاه بر پا می شود گناهان را می شوید و از بین می برد.

--------------------- 

منبع :  وسائل الشیعه، ج ۲، ص ۷

       ارزنده    ترین   گوهر   مقصود    نماز   است

                                                 زیننده   ترین   هدیه   به  معبود        نماز     است

        فرمود     علی   شیر     خدا      ساقی       کوثر

                                                  در مکتب ما شاهد    و    مشهود  نماز      است

        این نکته     رسول     مدنی    گفت    به    سلمان

                                                  سرّی      که     به  توفیق   تو   افزود    نماز    است

        در   دادگه    عدل     خدا        روز            قیامت

                                                  از   صلح   حسن   مقصد    و مقصود    نماز      است

        از    آمدن    کرب     و  بلا      آنچه       به       عالم

                                                  مقصود      حسین بن علی    بو د     نماز      است

        آن روز   که   آید     زِ      پسِ     پرده     غیبت

                                                  اول    هدف    مهدی     موعود     نماز    است

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
قُم فَصَلِّ فإنَّ فِی الصَّلاهِ شِفاء
بر خیز و نماز به جا آور! پس همانا در نماز شفا است.

--------------------- 

منبع :  جامع احادیث الشیعه، ج ۴، ص ۲۸

 حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
مَا مِن صَلاةٍ یحضََر وَقتَها إلّا نَادی مَلَکٌ بَینَ یَدَیِ النّاسِ: أیُّها النّاس! قُومُوا إلی نِیرانِکُم الَّتِی أوقَدتُمُوها عَلی ظُهُورِکُم فَاطفَئُوها بِصَلاتِکُم 
هیچ نمازی نیست مگر این که چون وقت آن فرا می رسد فرشته ای درپیش روی مردمان ندا می کند: ای مردم! برخیزید به سوی آتشی که بر پشت خودافروخته اید، تا آن را با نماز خویش خاموش کنید.

---------------------

منبع :  محجة البیضاء، ج ۱، ص ۳۳۹ 

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
إنَّ الصَّلاة تَأتِی إلَی المَیِّتِ فِی قَبرِه بِصُورَةِ شَخصٍ أنوَرِ اللَّونِ یُونِسُه فِی قَبرِه و یَدفَع عَنهُ أهوالَ البَرزَخ 
نماز به صورت انسانی سفید چهره وارد قبر میت شده و با او انس می گیرد و وحشتهای برزخ را از اوبرطرف می کند.

--------------------- 

منبع :  لآلی الاخبار، ج ۴، ص ۱، الحکم الزاهره، ص ۲۸۳

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
 إذا أقامَ العَبدُ المُؤمِن فِی صَلاتِه نَظَرَالله – عزَّ و جلّ – إلَیه 
وقتی بنده مؤمن به نماز می ایستد، خداوند سبحان به او نظر می کند.

--------------------- 

منبع :  وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۲۱

بحث وبررسي درمورد نماز دردين اسلام درعين واضح وآشكاربودن ،ازموضوعات عميق وقابل تعمقي است.همانطوريكه درقرآن آمده است قضيه تسبيح وتنزيه خداوند متعال وخالق هستي فقط مربوط به انسانها نيست بلكه اين موضوع مربوط به كليه مخلوقات اعم ازفرشتگان،موجودات زنده وغيرزنده نيز ميشود.(سوره جمعه،آيه 1-سوره انبيا،آيه 79-سوره رعد،آيه 13-...).

انسان بالفطره خداپرست وخداگرا آفريده شده واززماني كه خودش را مي شناسد درراستاي شناخت وابراز عبادت نسبت به معبود خود قدم بر مي داردفقط شكل ومصداق اين عبادت درصورتي كه درراستاي تعاليم پيامبران باشد،درمسير درست قرار خواهد گرفت وگرنه درجهات ديگر سوق پيدا مي كندولي درهرحال درروح وذات مسئله همان روحيه پرستش درانسانها تجلي خواهديافت.

درقرآن كريم نيز هدف ازخلقت انس وجن ،عبادت وبندگي خداوند ذكر شده است(سوره ذاريات، آيه56).بنابراين نماز كه مصداق واقعي عبادت وبندگي به درگاه خداوند متعال است اگر با رعايت تمامي جوانب امر صورت گيرد مي تواند درپرورش روح وجسم بشري اثر عميق وخارق العاده اي داشته وانسان را درمسير واقعي كه همان هدف خلقت است قراربدهد.نماز وعبادت وبندگي به درگاه خداوندي درتمامي اديان گذشته وجود داشته وتمامي پيامبران مردم را به اين امر سفارش كرده اند.گرچه ممكن است شكل نماز دراديان مختلف فرق داشته باشند.

دراديان گذشته طبق فرموده خداوند متعال درقرآن كريم،نماز وجود داشته وذكر وياد خداوندازاين طريق دربين مردم رواج داشته است كه به چند آيه ازآيات قرآن دراين زمينه اشاره مي كنيم:

قرآن كريم ازقول حضرت ابراهيم مي فرمايد:

’پروردگارا،من يكي ازفرزندانم را دردره هاي بي كشت وزرع،نزد خانه محترم تو،سكونت دادم تانماز را به پا دارند’(سوره ابراهيم،آيه37).

يا درآيه اي ديگرخداوند متعال مي فرمايد:’وچون ازبني اسرائيل پيمان محكم گرفتيم كه جز خدارا نپرستيد وبه پدرومادر،خويشان ويتيمان ومستمندان احسان كنيد وبامردم سخن بگوييد ونمازرا به پا داريد.’(سوره بقره، آيه 83 )

خداوند متعال درسوره روم،آيه31 مي فرمايد:’منيبين اليه واتقوه واقيموالصلوه ولا تكونومن المشركين’

دراين آيه خداوند متعال ازبين همه اوامر فقط نمازراذكركرده كه بايستي آن را به پا داشت كه اين مسئله اهميت وجايگاه نمازرا ميرساند وازبين گناهان نيز شرك را ذكرفرموده كه ازبزرگترين گناهان محسوب ميشود.بنابراين ازاين مسئله ميتوان پي بردكه يكي از تفاوتهاي فرد مشرك وبا تقوي،اقامه نماز بوده وازاهميت موضوع خبر ميدهد.

يا دربخشي ازآيات، نماز دركناركتاب خدا آورده شده كه نشان از جايگاه نماز ميباشد.’’يتلون كتاب الله واقاموالصلوه’’(سوره فاطر،آيه29).

همانطوريكه ميدانيم پيامبر اسلام قبل از بعثت نيز نماز به پا مي داشته ولي بعداز بعثت وواجب شدن نماز به شكل امروزي دردين اسلام ،اهميت وجايگاه نمازازسوي پيامبر اسلام براي مسلمانان تبيين شد.احاديث وارده ازسوي پيامبر اسلام درمورد نماز دربين اهل سنت وتشيع بسيار زياد بوده وهيچ اختلافي دربين فرق مختلف اسلامي درمورد اهميت وبه پا داشتن نماز وجود ندارد.

پيامبر اسلام مي فرمايد:’’بنياد اسلام به پنج چيز است:1-شهادت دادن به اينكه غير از خداوند متعال ،معبودي نيست2-ايمان داشتن به اينكه محمد (ص)بنده وفرستاده اوست3-به پا داشتن نماز4-دادن زكات5-روزه گرفتن وبه جا آوردن حج براي كساني كه قدرت مالي وجسمي لازم را دارند.’’(نهج الفصاحه،رسول اكرم)

پيامبراسلام مي فرمايد:’’ان قبلت فبل ما سويها وان ردت رد ما سويها’’(نهج الفصاحه ،رسول اكرم ).شرط قبولي وپذيرش سايراعمال انسان،منوط به قبولي نمازاست. اين مسئله نشان ازاهميت وجايگاه نماز دردين اسلام ونسبت به ديگر اعمال اعم ازواجب ومستحب ميباشد.

پيامبر اسلام(ص) نماز را ستون دين وچشم وچراغ خودذكركرده كه نشان ازاهميت موضوع وضرورت به پا داشتن آن دربين مسلمانان ميباشد.همانطوريكه قوام وپايداري يك ساختمان به ستون آن وابسته است به فرموده پيامبر اسلام قوام وتداوم اسلام نيز به به پا داشتن واقعي نماز وابسته است. دراين جا بايستي به اين امر توجه كرد كه درقرآن كريم واحاديث ازاقامه نماز سخن بميان آمده است نه ازخواندن نماز.درطول تاريخ ما مشاهده مي كنيم كه افراد زيادي اعم ازسران ويا افراد عادي نسبت به خواندن نماز اهتمام ميورزيدند ولي دربيشتر جاها به دستورات صريح قرآن ،پيامبر اسلام وائمه گردن نمي نهادند كه نشان ازاقامه نشدن نماز دربين آنها بود گرچه نمازرا نيز خوانده باشند.براي مثال ميتوان به ماجراي عاشورا اشاره كرد كه لشكريان اموي وهمچنين سران وعابدان زمانه درشهرهاي مختلف ازجمله درمدينه دركنارمسجد پيامبراسلام نماز را با شكوه تمام به جا مياوردند ولي درمقابل ازبين رفتن ارزشهاي ديني توسط افراد صاحب قدرت سكوت اختيار كرده وتنها امام حسين(ع) كه اهتمام لازم راهمسنگ تاكيدات قرآن وپيامبر اسلام براي اقامه نماز داشت،نسبت به وضع موجود اعتراض كرده وتاپاي جان دراين راه ايستادگي نمودوبه’’ فرموده پيامبر اسلام كه نمازرا مايه تقرب انسان پرهيزگار به خداوند متعال تلقي نمود. ’’(نهج الفصاحه،رسول اكرم) رسيد .

واژه نماز در قرآن

واژه «الصلوة» بدون مشتقات، 61 بار و با مشتقات، 98 بار در قرآن به كار رفته است[1] از جمله آياتى كه درباره نماز سخن گفته اند عبارتنداز:

سوره ابراهيم، آيه 31،37و40               اسراء، آيه 78                              لقمان، آيه4و17

انعام،آيه 72                                    اعراف، آيه170                            ماعون، آيه4و5.

در قرآن سوره اى كه به نماز اختصاص داشته باشد وجود ندارد، لكن برخى از سوره ها كه آيه هاى بيشترى از آنها به امر نماز پرداخته عبارتند از:

1.   بقره آيه هاى 3،43،45،83،110،153،157،177،238و277.

2.  نساء آيه هاى:43،77،90،101،102،103،142،162.

3.  مائده آيه هاى:6،55،58،91،106.

واژه «صلى» در قرآن، دو ريشه دارد: يكى به معناى افروختن آتش يا چيزى شبيه آن: «صلى يصلى» مانند: (جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا فَبِئْسَ الْمِهَادُ)و (تَصْلَى نَاراً حَامِيَةً)اين معنا ارتباطى با «صلاة» ندارد. ديگرى خود واژه «صلوة» است; «صلى يصلو» كه درقرآن به چند معنا به كار رفته است:

1. دعا، تبريك و تمجيد: (...وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ...)[4] و (إِنَّ اللَّهَ وَمَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلَّوا عَلَيْهِ...).

2. عبادت خاص (نماز): (فَإِذَا قَضَيْتُمُ الصَّلاَةَ فَاذْكُرُوا اللّهَ قِيَاماً وَقُعُوداً وَعَلَى جُنُوبِكُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنتُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلاَةَ إِنَّ الصَّلاَةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَاباً مَوْقُوتاً).

3. عبادت: (وَمَا كَانَ صَلاَتُهُمْ عِندَ الْبَيْتِ إِلاَّ مُكَاءً وَتَصْدِيَةً...).

4. رحمت خداوند: (أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِن رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ...).

5. كنيسه هاى يهوديان: (لَهُدِّمَت صَومِعُ وبِيَعٌ وصَلَوتٌ ومَسـجِدُ يُذكَرُ فِيهَا اسمُ اللّهِ كَثيرًا...).

مواظبت بر نمازها

سوره معارج ، آیه 34 :

والذین هم علی صلاتهم یحافظون 

و کسانی که بر نمازهاشان مواظبت دارند ...

درمواقع ومناسبت هاي مختلف كه پيش مي آمدپيامبر اسلام اهميت وجايگاه نماز را به مسلمانان وديگر اقوام كه درجريان ايمان آوردن به اسلام شرط وشروط مي گذاشتند،گوشزد ميكرد.براي مثال:

’’گروهي ازيكي ازقبائل عرب خدمت رسول خدا رسيدند وعرض كردند يا رسول ا...اگرميخواهيد ما مسلمان شويم سه شرط داريم كه بايد آنها را بپذيريد:

1-اجازه بدهيد يك سال ديگر هم ،اين بت ها را پرستش كنيم2-نماز خيلي برما ناگوار است،اجازه دهيد ماآن را به جا نياوريم3-ازما نخواهيدكه آن بت بزرگمان را ،خودمان بشكنيم.

حضرت درجواب فرمودند:ازاين سه شرط فقط شرط سوم پذيرفته ميشودواما بقيه محال است.’’(حكايت ها وهدايتها،شهيد مطهري)

اين موضوع اهميت به پاداشتن نماز وعدم تحمل پذيري پرستش بت ها حتي براي مدتي كوتاه براي تازه مسلمانهارا ميرساند.

بايد مسلمانان نيز ازاين مسئله الگوگرفته ودرجريانات ارتباطي خود با اقوام وملل مختلف وغير مسلمان مدنظر قرار داده وخودباخته نشوندودرجهت جذب آنها براي اسلام گام بردارند.

رکوع و سجود

سوره حج ، آیه 77 :

یا ایها الذین آمنوا ارکعوا واسجدوا واعبدوا ربکم وافعلوا الخیر لعلکم تفلحون 

ای  کسانی که ایمان آورده اید ، رکوع کنید و سجده کنید و پروردگارتان رابپرستید و کارهای نیک به جای آورید ، باشد که رستگار گردید...

اخلاص در نماز

سوره انعام ، آیه :163

لا شریک له وبذلک امرت وانا اول المسلمین

او را شریکی نیست به من چنین امر شده است ، و من از نخستین مسلمانانم...

اثر سجده

سوره علق ، آیه :19

کلا لا تطعه واسجد واقترب

نه ، هرگز ، از او پیروی مکن و سجده کن و به خدا نزدیک شو...

ناظر به افعال

سوره شعراء ، آیه :219

وتقلبک فی  الساجدین 

و نماز خواندنت را با دیگر نمازگزاران می  بیند...

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
نَوِّرُوا مَنازِلَکُم بِالصَّلاة و قَرائَةِ القُران 
به خانه هایتان با خواندن نماز، و قرائت قرآن، نورانیت ببخشید.

--------------------- 

منبع :  کنز العمال، ج ۱۵، ص ۳۹۲، حدیث ۴۱۵۱۸

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
الصَّلاهُ إجابةٌ لِلدُّعاءِ و قَبُولٌ لِلأعمَال 
نمازموجب اجابت دعا و قبولی اعمال است.

---------------------

منبع :  بحار الانوار، ج ۸۲ ص ۱

نماز و بازار

سوره نور ، آیه :37

رجال لا تلهیهم تجاره ولا بیع عن ذکر الله واقام الصلاه وایتاء الزکاه یخافون یوما تتقلب فیه القلوب والابصار

مردانی  که هیچ تجارت و خرید و فروختی از یاد خدا و نمازگزاردن و زکات دادن بازشان ندارد ، از روزی که دلها و دیدگان دگرگون می شوند هراسناکند...

نماز و رستگاری

سوره مومنون ، آیه 2:

(1) قد افلح المؤمنون

(1) به تحقیق رستگار شدند مؤمنان

--------------------------

(2) الذین هم فی صلاتهم خاشعون

(2) آنان که در نمازشان خشوع می ورزند ...

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
الصَّلاهُ سلاحٌ عَلَی الکَافر
نماز سلاح مؤمن علیه کافراست.

---------------------

منبع :  بحار الانوار، ج ,۸۲ ص ۵۶و ۲۳۱

توصیه به حضرت مریم برای  نماز

سوره آل عمران ، آیه :43

یا مریم اقنتی لربک واسجدی وارکعی مع الراکعین

ای مریم ، از پروردگارت اطاعت کن و سجده کن و با نمازگزاران نماز بخوان...

نماز از روی  کسالت

سوره نساء ، آیه :142

ان المنافقین یخادعون الله وهو خادعهم واذا قاموا الی  الصلاه قاموا کسالی یراؤون الناس ولا یذکرون الله الا قلیلا

منافقان خدا را فریب می دهند ، و حال آنکه خدا آنها را فریب می دهد و چون به نماز برخیزند با اکراه و کاهلی برخیزند و برای خودنمایی  نمازکنند و در نماز جز اندکی خدای را یاد نکنند...

آيه وجوب نماز  :

 سوره مباركه نساء آيه 103

{فاقيموا الصلوة انّ الصلوة كانت علي المومنين كتابا موقوتا } 

نماز را اقامه كنيد همانا نماز براي اهل ايمان حكمي واجب و معين است .

سفارش به نماز درقرآن

و نماز را برپا داريد و زکات را ادا کنيد؛ و هر کار خيرى را براى خود از پيش مى‏فرستيد، آن را نزد خدا (در سراى ديگر) خواهيد يافت؛ خداوند به اعمال شما بيناست...  (سوره بقره آيه 110)

 از هر جا (و از هر شهر و نقطه‏اى) خارج شدى، (به هنگام نماز،) روى خود را به جانب «مسجد الحرام» کن! اين دستور حقى از طرف پروردگار توست! و خداوند، از آنچه انجام مى‏دهيد، غافل نيست!...   (سوره بقره آيه 149)

اى افرادى که ايمان آورده‏ايد! از صبر (و استقامت) و نماز، کمک بگيريد! (زيرا) خداوند با صابران است... (سوره بقره آيه 153)

در انجام همه نمازها، (به خصوص) نماز وسطى [= نماز ظهر] کوشا باشيد! و از روى خضوع و اطاعت، براى خدا بپاخيزيد!...   (سوره بقره آيه 238)

(نماز را) در حال پياده يا سواره انجام دهيد! اما هنگامى که امنيت خود را بازيافتيد، خدا را ياد کنيد! [= نماز را به صورت معمولى بخوانيد!] همان‏گونه که خداوند، چيزهايى را که نمى‏دانستيد، به شما تعليم داد...  (سوره بقره آيه 239)

کسانى که ايمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را برپا داشتند و زکات را پرداختند، اجرشان نزد پروردگارشان است؛ و نه ترسى بر آنهاست، و نه غمگين مى‏شوند...   (سوره بقره آيه 277)

کسانی که براین کتاب وزین                                        تمسک بجستند  در  امر  دین

نمازی  مداوم   بپا   داشتند                                         دل  خود  در  این راه بگذاشتند

همانا   بیابند   اجری   تمام                                          که بودند صادق به گیتی مدام

کجا گشت ضایع  ز  پروردگار                                      همه  اجر افراد شایسته کار ؟

ترجمه شعری از امید مجد

هدف از اقامه نماز :

سوره طه آيه 14

{ فاعبدني و اقم الصلوة لذكري }

مرا عبادت كن و نماز را براي ذكرمن بپا دار (هدف از آفرينش عبادت و راه عبادت نماز است )

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) :
مَثَلُ الصَّلاهُ الخَمسِ کَمِثلِ نَهرٍ جارٍ، عذب عَلی بَابِ أحدُکُم یَغتَسِلُ فِیه کُلَّ یَومٍ خَمسَ مَرّاتٍ فَما یَبقَی ذالِک مِنَ الدَّنَس 
نمازهای پنج گانه به نهر جاری گوارایی می مانند که بر در خانه هایتان روان است وهر روز پنج بار خود را در زلال آن شست و شو می دهید، و دیگر هیچ پلیدی باقی نمی ماند.

---------------------

منبع :  کنز العمال، ج ۷، ص ۲۹۱ حدیث ۱۸۹۳۱

نماز و تسبيح  موجودات عالم :

 سوره نور آيه 41

الم تر ان الله يسبح له من في السموات و الارض و الطير صافات كل قد علم صلاته و تسبيحه 

آيا نديدي هر آنچه در آسمانها و زمين است و پرندگان صف كشيده در حال پرواز همه بذكر خدا مشغولند , همه موجودات نماز و تسبيح خود را ميدانند .

اوقات نماز :

سوره اسراء آيه 78

{ اقم الصلوة لدلوك الشمس الي غسق الليل و قرآن الفجر انّ قرآن الفجركان مشهودا}

نماز را از زوال آفتاب (ظهر و عصر) تا نهايت تاريكي شب (مغرب و عشاء) بپا دار و نماز صبح را كه همانا نماز صبح مشهود ملاءك و فرشتگان است . 

آيات تكميلي اوقات پنج گانه نماز: بقرة آيه 238. هود آيه 114 . نورآيه 58

داستان:  استخاره بد

شخصی خدمت امام صادق - علیه السلام- رسید، و برای انجام كاری استخاره كرد. از قضاء استخاره بد آمد. ولی اعتنا نكرد، و سفرش را كه برای تجارت بود، آغاز كرد. اتفاقاً در سفر به او خوش گذشت، و سود بسیاری به دست آورد. وی از بد آمدن استخاره در شگفت ماند، از این رو پس از بازگشت، خدمت حضرت رسید و جریان را از ایشان پرسید. امام صادق - علیه السلام- لبخندی نموده و فرمودند: به یاد داری كه در مسافرتت در فلان منزل آنچنان خسته بودی كه خوابت برد. و وقتی بیدار شدی كه آفتاب طلوع كرده و نماز صبحت قضا شده بود؟! اگر خداوند متعال آنچه را كه در دنیاست به تو داده بود، جبران دو ركعت نماز قضای تو نمی‌شد.[1]

[1] . جبهه و جهاد اكبر، ص107.

داستان:  شفاعت نیافتن کسی که نماز را سبک شمارد...

ابوبصیر گفت: بعد از در گذشت حضرت صادق - علیه السّلام- پیش ام حمیده رفتم تا او را در این مصیبت تسلیت بگویم. تا چمشمش به من افتاد شروع به گریه كرد من نیز از حال او به گریه افتادم آنگاه گفت: ابا محمد، اگر حضرت صادق - علیه السّلام- را هنگام مرگ مشاهده می كردی چیز عجیبی می دیدی. در آن لحظات آخر چشم باز كرده فرمود: هر كس بین من و او خویشاوندی هست بگوئید بیاید همه را گرد من جمع كنید سفارشی دارم.

ام حمیده گفت: تمام خویشاوندان آن جناب را جمع كردیم، در این موقع امام صادق - علیه السّلام- نگاهی به آنها نموده فرمود: ( ان شفاعتنا لاتنال مستخفاً بالصلوه) شفاعت ما خانواده به آن كسی كه نمازش را سبك شمارد نخواهد رسید.[1]

[1] . محاسن برقی، ج 1، ص 80.

داستان:  طواف

عبدالله بن مسعود می‌گوید: در اولین مرتبه كه از جریان امر رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آگاه شدم، هنگامی بود كه به همراه عموهایم با چند تن دیگر از قوم خود به قصد خرید اجناس وارد شهر مكه شدیم. و از جمله اجناسی كه در نظر داشتیم آن را تهیه كنیم عطر بود و ما را برای تحصیل این متاع به سوی عباس بن عبدالمطلّب راهنمایی كردند.

ما به جانب عباس رهسپار شدیم و او در نزدیكی چاه زمزم در نزدیكی خانه كعبه نشسته بود و ما هم پهلوی او نشستیم. در این هنگام مردی از درب صفا داخل مسجد شد كه رنگ او سفید متمایل به قرمزی بود، موی سرش تا وسط گوش كشیده شده و پیچیده مانند بود، دماغ او باریك و صاف و اندك برآمدگی داشت، چشم‌هایش سیاه و بزرگ بود، دندان‌های سفید و برّاقی داشت، دست‌ها و پاهای او درشت و مردانه بود، محاسن پُری داشت و از دو پارچه‌ی سفید لباس پوشیده بود گویی كه ماهیست چهارده شبه و از افق برتابیده است.

این مرد خوش اندام وارد مسجد شد و در جانب راست او پسر نیكو رویی بود و در پشت سر آنان زنی آهسته قدم بر می‌داشت و خوب زینت‌های خود را پوشیده بود این سه نفر به سوی سنگ آسمانی حجرالاسود آمدند و به ترتیب حجر را دست كشیده و بوسیدند و سپس هفت مرتبه خانه كعبه را طواف كردند. و بعد از طواف در مقابل رُكن ایستاده و شروع كردند به نماز خواندن: دست برای تكبیر بلند كرده و تكبیر گفتند و بعد از قیام ركوع كردند، سپس به سجده رفتند و بعد باز قیام نمودند. و ما از مشاهده‌ی این جریان تعجب كردیم زیرا در سرزمین مكه این اعمال و اینگونه عبادت سابقه نداشته است.

پس رو به سوی عباس كردیم و گفتیم: آیا این آئین جدیدی است كه در میان شما پیدا شده است، یا چیزیست كه آنرا نمی‌شناسیم؟ عباس گفت: آری سوگند به پروردگار متعال كه آن را نمی‌شناسید، این مرد برادرزاده‌ی من محمد بن عبدالله است و این پسر علی ابن ابیطالب است و این زن خدیجه دختر خویلد و زن محمد است، و در روی زمین كسی به جز این سه نفر پیدا نمی‌شود كه اینگونه و به این ترتیب خداوند جهان را پرستش كند.[1]

[1] . سیر اعلام النبلاء، ج1، ص333.