مرحوم سیّد بن طاووس(ره)

نماز ترا به این مى خواند در پیشگاه مالك زندگان و مردگان حضوریابى ، پس با دلى آكنده از رغبت ، و ضمیرى مالامال از شرف ، به نماز برخیز و هر كارى را كه خدایتعالى تو را به اشتغال به آن معذور نمى دارد ترك كن ، چه اشتغال به چنان امورى مخالف با مولا و سبك شمردن فرمان او جل جلاله باشد و خطرى است سهمگین كه از كیفر آن ایمن نمى توان بود. و مشنو كه گویند به تاءخیر انداختن وقت نماز دشوار نیست. پس به نماز برخیز، با كمال اشتیاق ، با رغبتى از سر عشق ، و با عشقى به كمال ، در نماز به خداى حىّ هستى بخش ، روى سخن داشته باش و مقام خود را كه بنده اى از یاد مبر، و از ستایش ذات پاكش كوتاهى مكن .

كشف المحّجه ، سیّد بن طاووس ، ص 212.

شیخ الرئیس بوعلى سینا(ره)

شیخ بو على سینا مى نویسد: من به خواندن دروس مشغول بودم و اقسام فلسفه را مجدداً مطالعه مى كردم در تمام این اوقات شبى را تا صبح نخوابیدم در روز هم جز به تحصیل علم به چیزى توجه نداشتم . و به همین طریق پیش مى رفتم تا حقیقت هر مسئله براى من مسلم مى شد و هرگاه من در مسئله اى حیران بودم و یا نمى توانستم قضیه را بفهمم به مسجد پناه مى بردم ونمازمى گذاردم و خالق كل راستایش مى كردم و معمّاى من حل ومشكل برطرف مى شد.

زندگى ابوعلى سینا،ص29و 28

حضرت آیت ا... بهاءالدینى(ره)

نماز معراج است اگر انسان صادقانه باشد و حرفهایى را كه در نماز مى زند دروغ نباشد، این نماز معراج است وقتى انسان مى گوید: « إِیّاكَ نَعْبُدُ وَ اِیّاكَ نَسْتَعِینُ » بنده هیچ موجودى غیر از خدا نیستم ، استعانت به غیر از خداى تعالى ندارم و در تمام حوایج ، علوم ، اقتصاد، سلامت و شفا، پناهگاه من خداى تعالى است . اگر انسان موجودى باشد كه غیر خدا را عبادت نكند و به ما سوى الله استعانت نجوید، نماز معراج اوست . معارف اخلاق ، عبادات ، صوم و صلاه و حج ، براى این است كه انسان به این مرحله برسد... این عروج و معراج اوست . ولى خدا باید توفیق دهد، تا كسى بتواند خود را به این مرحله برساند.نماز معراج است ولى مؤ منى كه راستگو باشد وقتى مى گوید: « إِیّاكَ نَعْبُدُ وَ اِیّاكَ نَسْتَعِینُ » دروغگو نباشد. اگر روزى صد مرتبه انسان این دروغها را بگوید به جاى این كه صعود پیدا كند، سقوط مى كند. عروج نتیجه صداقت انسان است . اگر صادقانه گفت : « إِیّاكَ نَعْبُدُ » آن وقت منبع علم و حكمت و قدرت مى شود و تمام بركات الهى بر این موجود نازل مى شود ولى ورود به این مرتبه خیلى مشكل است و بدون توفیقات و تاءییدات الهى نمى توان آتشهاى دنیا را تحمّل كردنردبان آسمان ،

 مجموعه درسهاى اخلاق آیت ا... بهاء الدین ره ، درس 62 ص 267.

 ابو حامد امام محمّد غزالى(ره)

ظاهر نماز چون كالبد است و وى را حقیقتى است كه آن روح نماز است .

ظاهر نماز: مانند طهارت تن و جامه و جاى پاك ایستادن و روى به قبله آوردن و چشم از جایگاه سجود فراتر بردن است این همه صورت نماز است و این صورت را حقیقتى است كه آن روح نماز است . اگر اصل روح نباشد نماز همچون آدمى مرده باشد و كالبدى بى جان . اصل روح نماز، خشوع است و حاضر بودن دل در جمله نماز، كه مقصود نماز راست داشتن دلست با حق تعالى ، و تازه كردن ذكر حق تعالى بر سبیل تعظیم ، چنان كه حق تعالى گفت : « وَ اَقِمَ الصَّلوه لِذَكْرِى ، نماز بپاى دار براى یاد كرد مرا » رسول خداصلّى اللّه علیه و آله فرمود :كسى كه نصیب وى از نماز جز رنج و درماندگى نیست . و این آن است كه به ظاهر نماز كند و به دل غافل ، و باز رسول خداصلّى اللّه علیه و آله رمود: كه بسیار بنده بود كه نماز كند و از نماز وى بیش از ده یك یا شش یك ننویسند و آن مقدار نویسند از نماز هر كسى كه به دل در آن حاضر باشد. و فرمود: نماز چنان كن كه كسى را وداع خواهى كرد یعنى خود را و هواى خود را وداع كن ، بلكه هر چه جز حق است آن را وداع كن و همگى خود به نماز ده ، و براى این بود كه عایشه گوید كه رسول خداصلّى اللّه علیه و آله با ما حدیث مى كردى و ما نیز با وى ، چون وقت نماز در آمد گفتى كه هرگز ما را نشناخته است از مشغولى كه بودى به عظمت حق تعالى !...

كیمیاى سعادت ، محمد غزالى ، ص 141 و 120. 

آیت ا... شهید دكتر بهشتى(ره)

این ایستادن و خم شدن ، این نشستن و به خاك افتادن ، و با هر یك كلماتى گفتن چه معنا دارد؟ در آن لحظه كه آدمى به كمال و شكوه بى نهایت آفریدگار جهان مى اندیشد، سراپا شیفته آن مى شود، دل و جانش به خضوع و خشوع و فروتنى مى گراید، با آهنگ فطرت در برابر آن همه كمال و عظمت سر تعظیم فرود مى آورد، ركوع و سر به زمین مى ساید، سجود و زبان به ستایش مى گشاید، حمد و تسبیح .

و در آن لحظه كه انسان خود را به كمك یك نیروى برتر از ماده نیازمند مى یابد، دل به سوى آفریدگار دانا و توانا و مهربان جهان مى آورد، راز و نیاز خود را با او در میان مى نهد و او را به كمك مى خواند، دعا این است نماز ما و نیایش روزانه ما، به سوى خدا، خداى یكتا، خداى پر مهر. نیایشى كه هر فرازش ، بیانگر اصلى از اصول جهان بینى اسلام ، و هر حركتش ، نمایشگر پیوند عمیق انسان اسلام با خداست . نیایشى كه انسان را به سوى خدا، به سوى راه او، و به سوى رهبران او مى كشاند. او را به همه شایسته كاران روى زمین ، در طول تاریخ ، در گذشته و آینده و حال ، پیوند مى دهد. و صف او را از صف ستمگران و تبهكاران و گمراهان جدا مى سازد تا در راه راست خدا استوار بماند و به بیراهه نیفتد. اینك تو اى انسان جستجو گر عصر ما برخیز، برخیز تا با شور و نشاط، به نیایشى چنین زنده و سازنده بپردازیم ، و خود را از هر چه جز حق و حقیقت است پیراسته سازیم .

نماز چیست ، شهید آیت ا... دكتر سیّد محمد حسین بهشتى (ره )، ص 10.

«ويليام جيمز» روان شناس بزرگ امريکايي مي گويد:

 «دعا و نماز و به عبارت ديگر, اتصال با روح عالم خلقت و جان جانان, کاري اثر بخش و داراي نتيجه است. ثمره آن عبارت است از ايجاد يک جريان قدرت و نيرويي که به طور محسوس داراي آثار مادي و معنوي است.»[1]

[1] . ويليام جيمز, دين و روان, ترجمه مهدي قاني، ص 177.

دکتر «وين داير»:

 «من در حال نماز به شيوه اي باور نکردني از نور الهي برخودار مي شوم و احساس مي کنم همه وجود من, روح است هر چند هنوز از داشتن جسم آگاه هستم و هنگامي که از اين احساس روحاني و سير و سياحت در عالم روح به جسم خود باز مي گردم, احساس قدرت مي کنم گويي جسم من آگنده از مقدار زيادي انرژي شده است.»[1]

[1] . وين داير, درمان با عرفان, ترجمه جمال هاشمي, ص 308.

«روژه گارودي» فيلسوف و دانشمند مشهور فرانسوي:

«در نماز انسان به خود باز مي گردد و همه هستي را در وجود خويش احساس مي کند و چنين است که انسان با ايمان به ستايش وادار مي شود.»[1]

[1] . علي اصغر عزيزي تهراني, حضور قلب در نماز, انتشارات بوستان کتاب, چاپ پنجم, 1382، ص 121.

«کارل يونگ» روان شناس بزرگ معاصر:

«واقعه نماز و دعاي جمعي, بهره گيري از حيات فائق و متعالي است که برتر از همه مرزها و حدود زماني و مکاني است و لحظه اي جاويد و ابدي در زمان است.»[1]

[1] . جهان نگري کارل يونگ, ترجمه جلال ستاري, ص 218.

دکتر «فرانک لاباخ» دانشمند مشهور اروپايي

از قول دانشمند ديگري چنين مي گويد: «اي خداوند! ساعت کوتاهي که در حضور تو صرف مي شود چه تغيير عظيمي به وجود مي آورد چه بارهاي سنگيني بر اثر آن از سينه ها برداشته مي شود و چه زمين هاي خشکي که بر اثر رگبارهاي دعا شاداب مي گردد ... .»[1]

[1] . همان.

«مهاتما گاندي» رهبر بزرگ هند

چه زيبا مي گويد: «دعا و نماز, زندگي مرا نجات داده است, من بدون آن مدت ها پيش ديوانه شده بودم. من در تجارب زندگي عمومي و خصوصي خود تلخ کامي هاي بسيار سختي داشته ام که مرا دستخوش نااميدي مي ساخت اگر توانسته ام بر اين نااميدي ها چيره شوم به خاطر دعا و نمازهايم بوده است. دعا و نماز را مانند حقيقت, بخشي از ندگي خود به شمار نمي آورم بلکه تنها به خاطر نياز و احتياج شديد روحي آنا را به کار مي بسته ام, زيرا اغلب خود را در حال و وضعي مي يافتم که احتمالا بدون نماز و دعا نمي توانستم شادمان باشم. هر چه زمان مي گذشت اعتقاد من به خدا افزايش مي يافت و نياز من به دعا ونماز بيشتر مي شد و صورتي مقاومت ناپذير به خود مي گرفت. بدون آن زندگي سرد و تهي بود. به همان اندازه که غذا براي بدن لازم استع دعا و نماز براي روح ضرورت دارد. در واقع آن قدر که دعا و نماز براي روح لازم است, غذا براي بدن ضرورت ندارد زيرا اغلب لازم است به خاطر سلامت بيشتر خودمان گرسنگي بدهيم و از غذاخوردن خودداري کنيم, اما در مورد دعا و نماز چنين اجتنابي نمي توان وجود اشته باشد.[1]

[1] . همه مردم با هم برابرند, مهاتما گاندي, ترجمه محمود تفضلي, ص 106-107.

گاندي در جاي ديگر مي گويد: «من کوچکترين شکي ندارم که نماز و دعا, وسيله غير قابل انکاري براي پاک کردن قلب از اميال نفساني است ولي بايد با منتهاي تواضع آميخته گردد.»[1]

[1] . رؤيايي با حقيقت, مهاتما گاندي, ترجمه ليلي شاپوريان, ص 79.

دکتر «الکسيس کارل» فيزيولوژيست معروف فرانوسي

مي گويد: «حالت دعا و مناجات, اثراتي در اعضاي بدن ما به جا مي گذارد که در نوع خود بي سابقه است اين اثر در روزهاي اول آن قدرها جالب توجه نيست اما کم کم وقتي عادي شد, هيچ لذتي نمي تواند با آن برابري کند.»

و در جاي ديگر مي گويد: «نيايش, پرواز روح است به سوي خدا يا حالت پرستش عاشقانه اي است نسبت به آن مبدأيي که معجزه حيات از او سرزده است و بالاخره نيايش, نمودار کوشش انسان است براي ارتباط با آن وجود نامرئي, آفريدگار هستي, عقل کل, قدرت نامحدود و خير مطلق.»[1]

[1] . الکسيس کارل, نيايش, ترجمه علي شريعتي, ص 41.